Aan het einde van mijn geld heb ik altijd een stukje maand over, de bekende woorden van Loesje. Dit geldt voor velen met ADD/ADHD. Sparen en ADD/ADHD zijn vaak geen goede combi. Ken je dat gevoel dat net op het moment dat jij je salaris krijgt uitbetaald, er net toevallig uitverkoop is op de hoofdstraat? Of dat direct nadat je vakantiegeld wordt gestort, je auto stuk gaat?
Leuk een vrijgezellenfeest van een vriend. Of je even €150,- kunt inleggen. WAAT? Je schrikt, zoveel? Waar ga ik dat van betalen? Je hebt nog €400,- op je rekening en bent pas halverwege van de maand. De anderen lijken geen problemen te hebben met sparen. Waar halen ze dat geld vandaan? Hoe doen ze dat toch?
Weer gefaald
Deze maand ga ik echt sparen, nu ga ik het echt doen. De eerste week gaat het goed. Je bent trots, eindelijk! Om jezelf te belonen mag je toch even dat kaasbroodje op het station kopen. En daar moet dan natuurlijk ook even wat drinken bij. En voor dat je het weet, vliegt het geld er weer uit en heb je aan het einde van de maand weer niks gespaard. Weer mislukt, weer gefaald.
Wat een geld!
Herken je dit? Ik in ieder geval wel. Alles wat er in kwam, ging er ook weer uit. En vaak nog meer dan dat. Op mijn 18e kreeg ik een bedrag van mijn ouders dat ze hadden gespaard sinds mijn geboorte, de babyrekening. Fantastisch, ik had nog nooit zoveel geld gezien. Nu kan ik eindelijk sparen!
In de jaren daaropvolgend zag ik de rekening echter enkel dalen. Een weekendje Duitsland, geen geld? Even snel wat van de spaarrekening halen, volgende week stort ik het wel terug. Tickets voor een gave voetbalwedstrijd, maar eigenlijk niet genoeg geld om die week boodschappen te doen? Ik maak wel even wat over, over 2 weken krijg ik mijn salaris weer. Dan verreken ik het wel. Uitgeven kon ik als de beste, sparen lukte voor geen meter.
Hoe vaak ik mijzelf niet voor de gek heb gehouden. Straks, volgende week, later regel ik het wel. Keer op keer maakte ik mijzelf wijs dat het echt goed zou komen. Ontelbare keren leende ik geld bij vrienden. Opmerkingen als ‘ik heb geen geld’ gebruikte ik vaker dan mij lief was.
Ik schaamde mij kapot
Ik schaamde mij kapot. Waarom leek iedereen te kunnen sparen en maakte ik er zo’n puinzooi van. Ben ik wel goed snik? Wat is er mis met mij? Als mensen mij vroegen waarom ik niet spaarde gebruikte ik vaak excuses als ‘ik leef nu en niet over 20 jaar’. Diep van binnen wilde ik wel sparen, maar waarvoor? Ik had geen idee wat ik wilde.
De tinderdate
Dit veranderde eind ’15, tijdens een tinderdate. Wat ontzettend spannend, ik wilde graag een goede eerste indruk achterlaten. Ik deed mijzelf een beetje beter voor dan dat ik eigenlijk was.
BULLSHIT!
Ik vertelde dat ik nog heel graag een reis wilde maken. Naar Azië, Australië of waar dan ook ter wereld. Het avontuur opzoeken, grenzen verleggen, je kent het wel. ‘Waarom doe je dat dan niet?’, vroeg ze. ‘Ja, ik kan niet sparen en ik heb geen geld’. Ik had mijn standaard antwoord al klaar. Een korte stilte en 4 magische woorden volgden: ‘BULLSHIT. Iedereen kan sparen.
Ik schrok, keek haar met grote ogen aan en zei ‘hoe dan?’. ‘Morgen bel je de bank op, vraagt om een rekening waar je alleen geld op kan zetten en niet af kan halen en daar stort je elke maand een bedrag op’.
De volgende ochtend belde ik met de ABN-AMRO. Ik maakte een extra rekening aan en zette er direct €100,- op. Alleen als ik langskwam met mijn paspoort, was het mogelijk om geld van de rekening af te halen. Die drempel moest groot genoeg zijn voor mij.
Een beetje onwennig
De eerste weken voelde onwennig, was constant bang te weinig geld te hebben. Na een aantal weken merkte ik echter verandering. Ik dacht vaker na bij uitgaves. Soms maakte ik iets te impulsief €50,- over. Het sparen steeds beter en zag ik mijn bankrekening gestaag groeien.
Ik raakte enthousiast, dit smaakte naar meer. Ik begon sparen echt leuk te vinden. Steeds vaker maakte ik ‘verstandige keuzes’. Ik bleef zowaar eens een zaterdagavond thuis, bezocht niet meer elke week een voetbalwedstrijd meer en na de uitbetaling van mijn salaris ging er standaard een bedrag naar mijn spaarrekening.
Dromen komen uit
En zo werden mijn reisplannen ook eindelijk realistischer. In maart ’16 kocht ik mijn vliegticket naar Azië. Ik verdiende in die tijd niet veel, nog geen €1600 netto per maand. Toch ging het sparen steeds beter. Op de dag van mijn vertrek naar Azië, 8 oktober ’16, had ik ruim €5500,- gespaard. Wauw, zo bijzonder. Het was mij gelukt. Ik kon sparen!
En had ik nou eigenlijk het idee veel te hebben ingeleverd? Niet echt. Ik had wat vaker nee gezegd, wat minder gefeest. Iets vaker aan de lange termijn gedacht. Voor het eerst in mijn leven was ik echt trots. Het sparen was gelukt en ik had het helemaal zelf gedaan.
ADD en sparen
Later leerde ik dat mijn ADD hier een grote rol in heeft gespeeld. Bij ADD heb je onder andere moeite met beheersen van je impulsen, ook wel een executieve functie genoemd. Deze en andere executieve functies, zoals plannen en overzicht bewaren, bevinden zich in de prefrontale cortex, een gebied voorin je hersenen. Dit gedeelte heeft soms een verminderde werking bij mensen met ADD. Hierdoor wordt het lastiger om met geld om te gaan en dus te kunnen sparen.
Met de kennis van nu had ik het anders aangepakt. Doordat ik niet kon sparen, lukte het mij ook niet om iets op te bouwen, mijzelf te ontwikkelen en stappen te maken. Ik zou eerder hulp hebben gevraagd aan iemand om overzicht te krijgen in mijn financiën. Rust in mijn financiën betekent meer rust in mijn hoofd.
En die date? Dat is niks geworden en heb geen hoe het met haar is. Maar ik ben haar nog steeds dankbaar voor die ene zin. BULLSHIT, iedereen kan sparen!
