Ik zie het veel in mijn praktijk voorbij komen en ik heb er zelf ook jaren last van gehad: Faalangst. Wat een hel kan dat zijn. Je wil iets gaan ondernemen, iets wat spannend is. Maar nog voordat je er überhaupt aan kunt beginnen, neemt een onverklaarbare angst jou over.
Het is zo’n angstig gevoel dat je compleet bevriest. Je ziet geen andere uitweg dan er voor weglopen. Je goede voornemens verdwijnen als sneeuw voor de zon. Weer is het je niet gelukt. Weer ben je teleurgesteld in jezelf.
Faalangst, soms lijkt het alsof je de enige bent die er last van heeft. Niets is minder waar. 50% van de volwassenen heeft soms last van faalangst. Bij de jongeren is dat 1 op de 10. Je bent dus zeker niet de enige.

Wat is faalangst?
Maar wat is faalangst eigenlijk? Als we kijken naar de definitie van de Dikke van Dale: De vrees om tekort te schieten. Je bent bang om te falen. Bang om iets fout te doen. Angstig voor de gevolgen die het kan hebben wanneer je iets niet goed uitvoert.
Faalangst prijst je eigenlijk, je wil namelijk heel graag iets goed doen. Maar dit wil je zo graag, dan het je hele systeem compleet plat legt. Het zorgt ervoor dat je uiteindelijk wegrent. Het tegenovergestelde gebeurd. Door je faalangst presteer je juist minder goed.
De selffulfilling-prophecy
Je hebt bepaalde gedachten over een situatie. ‘Ze vinden mij vast niet aardig’ of ‘die presentatie gaat compleet mislukken’. Doordat jij ervan overtuigd bent van deze gedachte en je dus geloofd dat het gaat gebeuren, krijg je te maken met een selffulfilling-prophecy. Dat wat jij denkt komt uit. Vervolgens denk je ‘zie je wel dat ik gelijk had?’. En zo hou je je angst uiteindelijk in stand.

Wat zijn symptomen van faalangst?
Faalangst is soms zichtbaar, maar soms ook niet. Waar kun je faalangst aan herkennen? Je kunt het onderverdelen in lichamelijke- , mentale-, emotionele- en sociale reacties. Ook kun je last hebben van vermijdingsgedrag.
Lichamelijke reacties zijn onder andere zweten, misselijkheid en hartkloppingen. Perfectionisme en concentratieproblemen zijn voorbeelden van mentale reacties van faalangst. Depressie, angst en boosheid kunnen uitingen zijn van emotionele reacties. Tot slot kun je bij sociale reacties denken aan teruggetrokken gedrag, een verminderd zelfvertrouwen en een verminderd sociaal functioneren.
Wat zijn de oorzaken faalangst?
Niemand wordt geboren met faalangst. Wel kan het zijn dat je er meer aanleg voor hebt. Faalangst kan namelijk erfelijk zijn en worden overgedragen van generatie op generatie. Daarnaast kan je persoonlijkheid ook een grote rol spelen. Bijvoorbeeld de aanleg voor perfectionisme kan een grote rol spelen in het ontwikkelen van faalangst.
Andere oorzaken van faalangst zijn ervaringen uit je jeugd. Wanneer je veel kritiek hebt gehad op school of van huis uit, vergroot dit de kans op faalangst. Door op zeer regelmatige basis te horen dat je iets niet goed doet, ga je dat als kind vanzelf geloven. Hierdoor wordt je na verloop van tijd bang dingen te proberen. Je gaat uitdagingen uit de weg, uit angst om kritiek te krijgen en het gevoel te krijgen dat je wordt afgewezen.
Wanneer je opgroeit met een grote druk van buitenaf, bijvoorbeeld in huiselijke kring, kan dit ook een oorzaak zijn van je faalangst. Bijvoorbeeld wanneer je ouders vaak de focus leggen op je ontwikkeling, je pushen beter je best te doen en verwachten dat je bepaalde dingen presteert.

Hebben mensen met ADD een grotere kans op faalangst?
Kort gezegd: Ja. Kenmerken van ADD zijn onder andere impulsiviteit, concentratieproblemen en hele hoge, vaak onrealistische verwachtingen. Deze factoren vergroten de kans op het ontwikkelen van faalangst. Daarnaast is het afronden van taken ook vaak een probleem voor mensen met ADD. Dit zorgt ervoor dat ze vaak extra stress ervaren en onderpresteren. Wat uiteindelijk weer een gevoel van falen kan geven.
Daarnaast zijn mensen met ADD ook gevoeliger. Kritiek komt vaak veel harder binnen dan dat het bedoeld is. Het kan lastig zijn om de kritiek goed te kunnen plaatsen, waardoor het kan voelen als afwijzing. Dat je iets niet goed doet.
Is faalangst te verhelpen?
Uit eigen ervaringen durf ik volmondig JA! te zeggen. Ik heb het jaren niet voor mogelijk gehouden dat het te verhelpen zou zijn, maar het is mij gelukt. In mijn tijd in het buitenland ging ik, soms bewust en soms gedwongen, uit mijn comfortzone. Soms vond ik dat doodeng, maar nadat steeds meer lukte, steeg mijn zelfvertrouwen. Langzaamaan ging ik anders naar mijzelf en de wereld kijken. Ik durfde steeds meer. Nu ben ik nagenoeg van mijn faalangst af, al blijf ik voor sommige dingen nog steeds onzeker of gespannen. Gelukkig ga ik geen uitdagingen uit de weg.
Ik ga nu doelbewust op zoek naar dingen buiten mijn comfortzone. Het mag spannend zijn, maar het moet mij geen paniek opleveren. Door elke keer het randje van de comfortzone over te stappen, zorg ik er bewust voor dat mijn zelfvertrouwen groeit.

Wat kun jij doen om faalangst te verhelpen?
Het is belangrijk om je eigen gedachten te onderzoeken. Zijn de gedachten die je hebt over een bepaalde situatie waar? Hoe reëel is het? Hoe groot is de kans dat wat jij denkt echt gaat uitkomen? Soms kan het helpen dit met iemand te bespreken. Een nuchtere kijk op een situatie kan je een ander perspectief op een situatie bieden.
Hoe erg is het om af en toe angstig te zijn? Dit hoort erbij. Het is een natuurlijke reactie. Stel je voor dat je beste vriend of vriendin in deze situatie zou zitten, welk advies zou jij hem of haar geven? Wat zou voor hem of haar de beste oplossing zijn? Probeer die oplossing eens op te volgen.
Heb je nou extreem veel last van faalangst en lijken tips en tricks je niet te helpen? Misschien kun je dan overwegen om eens hulp in te schakelen van een professional. Je mag altijd eens vrijblijvend contact met mij opnemen om te kijken of ik iets voor je kan betekenen.