De eerste stap in het proces om voorgoed af te rekenen met uitstelgedrag is te weten waar het vandaan komt. Herken het uitstelgedrag en wees eerlijk naar jezelf. Welke gevoelens komen er bij je op? Welke gedachtes heb je daar bij? Waaraan doet je dit gevoel denken?
Vaak levert een bepaalde taak ons een naar gevoel op, waardoor we geneigd zijn om dit gevoel weg te stoppen. We gaan op zoek naar afleiding zodat we ons tijdelijk beter voelen. Het limbisch stelsel wint het van de prefrontale cortex. Hier ontstaat het uitstelgedrag. Het gevoel wil je op dat moment iets duidelijk maken en zolang jij er niet naar luistert, zal het gevoel vroeg of laat weer de kop opsteken. Uiteindelijk komt dat gevoel steeds vaker en sterker terug.
De vergelijking met een strandbal
Zie het als een strandbal in een zwembad. Hoe verder je deze onder water duwt, hoe harder en sneller deze weer boven water komt. Je gaat die strijd niet winnen. Vroeg of laat komt het gevoel weer bovendrijven.
Wees je bewust van het uitstelgedrag en sta er even bij stil. Vervolgens kun je onderzoeken waar het vandaan komt. Zoals hierboven beschreven kunnen er verschillende redenen zijn waarom je uitstelt. Welk van deze redenen herken jij? Wanneer jij weet waarom je uitstelt, kun je er pas echt iets aan doen.
In de vorige blog heb je kunnen lezen wat uitstelgedrag nou precies is, waarom mensen uitstellen en welke 4 factoren er een rol spelen. In deze blog gaan we dieper in op deze factoren. Wat houden ze in en hoe kun je ermee aan de slag gaan? Ik zal bij elke factor ook een voorbeeld geven.
Vertrouwen
Wellicht een wat voor de hand liggende factor. Vertrouwen speelt een belangrijke rol in het uitstellen. Hoe groot is jou vertrouwen dat je deze taak succesvol kunt volbrengen?
Ik neem je kort mee in mijn schoolverleden. Zoals je in de eerste blog hebt gelezen, heb ik niet veel goede ervaringen overgehouden aan mijn schooltijd. Ik haalde veel onvoldoendes, kreeg vaak commentaar dat mijn concentratie niet goed was en had veel last van uitstelgedrag. Ik wist nog niet dat ik ADD had en twijfelde enorm aan mijzelf. Al deze slechte prestatie leidde er uiteindelijk toe dat ik mijn HBO niet heb afgerond. Ik dacht dat ik iets mankeerde en niet normaal zou kunnen studeren. Dit gebrek aan vertrouwen leidde er toe dat ik geen nieuwe studie meer durfde te starten en dat ik jarenlang baantjes heb gehad die mij meer energie gekost dan opgeleverd hebben.
Waarde
Dit is in mijn ogen een hele belangrijke voor mensen met ADD of ADHD. Bij waarde gaat het om hoe belangrijk een bepaalde taak voor je is. Ben je intrinsiek gemotiveerd om echt aan de slag te gaan met deze taak? Voor mijzelf en voor velen anderen met ADD of ADHD is het heel belangrijk om echt diep van binnen te snappen waarom we iets doen.
Vroeger had ik wel eens een gesprek met een docent waarom we bepaalde dingen moesten leren. ‘Omdat het nou eenmaal zo is’, kreeg ik dan te horen. Dat werkt niet voor mij. Ik moet het snappen, voelen, begrijpen waarom ik iets doe. Wanneer dit niet het geval is, mis ik de intrinsieke motivatie. En wanneer ik ergens geen intrinsieke motivatie voor voel, kan zelfs de kleinste klus als een enorme opgave voelen. Herkenbaar?
Omdat ik weet hoe belangrijk het is voor mensen met ADD/ADHD om iets te doen waarvoor ze intrinsiek gemotiveerd zijn, heb ik mij de laatste jaren, naast uitstelgedrag, gespecialiseerd in het vinden van je passie(s). Wil jij weten welke richting je op wil in je leven, maar kom je er zelf niet helemaal uit? Neem dan snel contact met mij op.
Tijd
Tijd speelt een belangrijke rol op het gebied van uitstelgedrag. Hoe verder de deadline van een taak in de toekomst ligt, hoe verleidelijker het wordt om een taak uit te stellen. Dat ene project op je werk dat pas over 5 maanden klaar moet zijn stel je graag nog even uit, je kunt namelijk veel beter een ad hoc klusje doen, niet waar?
Het wordt een nog veel lastiger verhaal als er helemaal geen deadline aan hangt. Er is dan geen tijdsdruk, waardoor de motivatie helemaal vanuit jezelf moet komen. Denk bijvoorbeeld aan gezond eten. Wanneer jij een hele week ongezond eet, zul je daar niet direct ziek van worden. Echter kun je op de lange termijn allerlei kwalen krijgen, waardoor je leven een stuk minder aangenaam wordt.
Of investeren in je dromen. Wanneer je daar geen tijd en aandacht aan besteed is er geen man over boord. Je kan er gewoon 80 jaar oud mee worden. Echter is de kans groot dat je dan op je sterfbed spijt krijgt van alle dingen die je niet hebt gedaan in je leven.
Hoe meer tijd je hebt voor een taak, hoe groter de kans is dat je uitstelgedrag gaat vertonen.
Impulsiviteit
Dit is wellicht een goede verklaring waarom mensen met AD(H)D in verhouding vaker last hebben van uitstelgedrag dan mensen zonder ADD & ADHD. Zoals eerder uitgelegd, is de prefrontale cortex bij ons vaak minder ontwikkeld. Hierdoor zijn wij van nature wat impulsiever van aard, waardoor je sneller de keuze maakt in het moment. Wat op dat moment je pad kruist, wat leuker is. In plaats van dat je de verstandige keuze maakt. Wanneer je impulsiever van aard bent, ben je dus ontvankelijker voor uitstelgedrag.
De 4 factoren in de praktijk
Ik wil deze vier factoren even terug laten komen in een voorbeeld voor iemand met ADD of ADHD op school. Om te beginnen kijken we naar de verwachting. Veel mensen met ADD of ADHD hebben vervelende ervaringen met school. Slechte resultaten, concentratieproblemen, motivatiegebrek, niveau lager, zitten blijven etc. Hierdoor is de verwachting dat een nieuwe studie een succes gaat worden, dat ze deze keer wel alles op tijd af hebben, goede cijfers halen en het allemaal zelfstandig aan te kunnen, klein.
Als we vervolgens kijken naar de waarde die een student voelt voor school, dan kan het heel goed zijn dat er veel belangrijkere zaken zijn. Bijvoorbeeld het uitgaan, vrienden, je sport of die nieuwe film die uitkomt. Allerlei zaken die veel leuker zijn en op dat moment, dus veel belangrijker dan taken voor school. En misschien doe je een studie die je helemaal niet leuk vindt, dan is deze studie helemaal niet van waarde voor je.
Tijd is voor mensen met ADD en ADHD altijd een lastig punt geweest, en dan voornamelijk het inschatten daarvan. Hoeveel tijd heb je ergens nodig? Hoelang duurt het om ergens te komen? Het is niet voor niks dat veel mensen met ADD en ADHD vaak te laat komen. Dat heeft niks te maken met dat ze laks en lui zijn, maar doordat ze het enorm lastig vinden om in te schatten hoeveel tijd iets kost en moeite hebben met op gang komen. Hoe verder in je schoolcarrière, hoe meer eigen verantwoordelijkheid je krijgt. Wat dus betekent dat je meer moet plannen voor in de toekomst. Inschatten hoeveel tijd iets kost. Lastig he?
Tot slot het onderdeel impulsiviteit. Zoals hierboven al vermeld, zijn mensen met ADD en ADHD van nature impulsiever. Deze 4 factoren maakt het dus aannemelijk dat veel studenten met ADD en ADHD last hebben van extreem uitstelgedrag op hun studie of school.
Wil jij alvast een kickstart maken met uitstelgedrag? Download dan hier de masterclass over uitstelgedrag of het e-book met 52 tips! Of schaf het boek ‘Vandaag begin ik echt’ van Karen Visser aan!
Nu je weet welke factoren van invloed zijn op uitstelgedrag, ga ik je uitleggen op welke manieren je deze factoren kunt aanpakken. Wil je weten hoe? Dat lees je in de volgende blog!
