Eens per maand geef ik trainingen aan jongeren tussen de 15 en 22 jaar, met of zonder stempel ADHD. Er zijn een aantal dingen die mij opvallen aan deze jongeren. Ze hebben stuk voor stuk enorm veel creatief talent. Zo houden ze van zingen, tekenen, acteren, ontwerpen, fotograferen of schilderen. Ze dromen ervan om een eigen fotostudio te hebben, een kledinglijn te ontwerpen of documentaires te maken. Tegelijkertijd zie ik ook dat de meesten van hen eigenlijk veel te weinig tijd besteden aan hun creatieve kant. Het geloof in eigen kunnen of de energie ontbreekt. Hoe kan het dat deze jongeren niet in staat zijn om te doen wat zij eigenlijk het allerleukste vinden en diep van binnen het allerliefste doen? Waar gaat het fout? Zou het niet zo moeten zijn dat deze jongeren de support en het vertrouwen zouden moeten voelen om hun talent maximaal te benutten? Mensen met ADHD beschikken, zoals beschreven in dit artikel, over de hyperfocus. Hoe kan het dan zijn dat juist hen het niet lukt om het creatieve talent te laten ontplooien?
Minder goed ontwikkelde executieve functies
In mijn ogen heeft dit meerdere redenen. Het schoolsysteem werk hiervoor niet mee. In een eerdere blog beschreef ik hoe de focus in ons schoolsysteem ligt op wat we niet goed kunnen. Doordat de prefrontale cortex vaak wat minder goed ontwikkeld is bij mensen met ADHD, merken we dat we meer moeite hebben met de executieve functies. Hieronder vallen onder andere plannen, overzicht bewaren, timemanagement en het vasthouden van aandacht. Vaardigheden die aan de orde van de dag zijn op school. Constant worden deze jongeren herinnert aan het feit dat ze hier meer moeite mee hebben. Keer op keer lopen ze tegen dezelfde problemen aan en worden ze met de neus op de feiten gedrukt. Anderen in hun omgeving kunnen het wel. Een reactie die ik vaak hoor bij de deelnemers: ‘zij kunnen het ook allemaal, waarom kan ik het dan niet? Wat is er mis met mij?’
Een niet-inspirerende omgeving
In het huidige schoolsysteem wordt aan veel verschillende vakken aandacht besteedt, vaak ook vakken die zij helemaal niet leuk vinden. Wanneer je ADHD hebt, is het des te moeilijker je te motiveren voor iets wat je niet leuk vindt. Er wordt dan te weinig dopamine aangemaakt en dit stofje is gelinkt aan ons beloningssysteem. Wanneer hier te weinig van wordt aangemaakt, voelt het soms alsof we totaal verlamd zijn. Het lukt niet om in actie te komen en om je gedachten erbij te houden.
Wat is de rol als ouder?
Een andere factor die een grote rol speelt, zijn de ouders. Over het algemeen houden ouders zielsveel van hun kind en hebben ze het beste met hen voor. Dit is heel mooi, maar kan soms ook gevaarlijk zijn. Zij willen het beste voor hun kind, proberen hen te beschermen tegen teleurstellingen en tegenslagen. Zij zijn bang dat hun kind niet mee komt of buiten de boot valt. Wanneer je een kind met ADHD hebt, kan dit laatste zeker het geval zijn. Zoals eerder vermeld werken de executieve functies niet altijd even goed en hierdoor kan het gebeuren dat je kind moeite heeft op school. Als ouder kun je dan angstig en onzeker worden over de toekomst van je kind. Gaat hij of zij het wel halen? Krijgen ze wel een goede baan? Komen ze later niet in de problemen? Begrijpelijke gedachten, maar vaak ook ongegrond. Want hoe kun je weten wat je kind in de toekomst gaat doen? Kun je weten wat er gaat gebeuren?
Projecteer niet je eigen angsten op je kind
Het komt regelmatig voor dat de angsten van ouders gebaseerd zijn op hun eigen ervaringen. Dingen die zij hebben meegemaakt op basis van hun eigen keuzes en gedachten. En dit kan gevaarlijk worden. Projecteer niet je eigen ervaringen en de daarbij behorende angsten en onzekerheden op je kind. Vertrouw erop dat je kind helemaal volmaakt is en uiteindelijk zijn of haar eigen weg gaat vinden. Op zijn of haar eigen manier. Met zijn of haar eigen fouten en mislukkingen. Zo zijn we allemaal groot en sterk geworden, nietwaar?
Vertrouw blind op de kwaliteiten van je kind
Zoals ik Eva Jinek ooit hoorde zeggen in een interview op de vraag wat heeft bijgedragen aan haar succes: Zeg als ouder structureel tegen je kind, we geloven in jou! Dit is van onschatbare waarde voor het kind. Als kind zijn je ouders namelijk je grote voorbeeld, de mensen die weten hoe het leven in elkaar zit. Die volwassen zijn en volwassen keuzes maken. Hoe denk je dat een kind naar zichzelf gaat kijken, als je ouders twijfelen aan je capaciteiten? Wat doet dat met het zelfvertrouwen van het kind en de kans op een succesvolle en gelukkige toekomst? Kinderen met ADHD horen op school al vaak genoeg wat ze niet goed doen, voelen ze regelmatig het vertrouwen niet van leraren en docenten. Daarom is blind vertrouwen vanuit huis noodzaak!
De combinatie kan funest zijn
De combinatie van al deze factoren maakt het lastig en kan funest zijn voor het zelfvertrouwen. Je beheerst bepaalde vaardigheden, de executieve functies, niet helemaal en je moet ze leren in een omgeving die niet altijd even inspirerend voor je is. Daarnaast kan het gebeuren dat ouders onzeker zijn over jouw toekomst, al dan niet gebaseerd op hun eigen ervaringen.
Wat voor invloed heeft dit op de kans dat je het jezelf aan kunt leren? Ik giet de bovenstaande factoren even in een voorbeeld. Stel je voor je oog is gevallen op een prachtig huis in Friesland(het talent of droom van je kind), ver weg van de drukte. Helaas kun je hier alleen met de auto komen en heb je geen rijbewijs. Je hebt niet echt de aanleg voor autorijden en vindt het misschien zelfs wel een beetje eng(problemen met de executieve functies). Vervolgens mag je alleen rijlessen nemen in hartje Amsterdam(school) en zit er een rijinstructeur naast je die ontzettend zenuwachtig is, je wijst op alle kleine gevaren en totaal geen vertrouwen in je heeft(angstige ouders). Hoe groot acht jij de kans dat je je rijbewijs haalt en vervolgens kan verhuizen naar je droomhuis? Juist, niet heel groot. Misschien waag je niet eens een poging om je rijbewijs te halen of zak je zo vaak dat je het droomhuis laat varen.
Is mijn kind stuk?
Dus, mijn kind heeft ADHD, is ie nou stuk? Nee, totaal niet zelfs. Je kind beschikt door ADHD juist over een prachtig talent. Zorg dat je kind juist tijd besteedt aan dat talent. Hier halen ze energie uit, kunnen vaak hun gedachten, emoties, woorden kwijt in deze creatieve kant. Het is goed voor hun zelfvertrouwen en het geeft hen hoop voor de toekomst. Wanneer er vertrouwen is, komt de rest vanzelf. Gebruik deze creatieve kant om aan de slag te gaan met de executieve functies. Leren in een vertrouwde en leuke omgeving maakt het een stuk makkelijker.
Spreek als ouder blind het vertrouwen uit in je kind. Maak oogcontact en geef hen de kans om het compliment te laten landen. Vertrouw erop dat je kind volmaakt is en dat hij of zij de juist weg vindt. Laat merken dat je er bent als er hulp nodig is, maar ga de taken niet overnemen. Durf daarnaast naar je eigen rol te kijken. Ben je bang voor je kind of zit hier een eigen aandeel in? Wees eerlijk naar jezelf, daarmee help je je kind het meest.
Het vertrouwen in je eigen talent is in mijn ogen juist de oplossingen voor veel problemen en de sleutel naar het ontwikkelen van je executieve functies. Want zeg nou zelf, iedereen leert toch graag in een fijne en leuke omgeving?
